Nghị luận xã hội: Bàn về con người xã hội Việt Nam
Các em thân mến, thể loại nghị luận xã hội là một dạng văn mở, nó dẫn dắt nhiều vấn đề trong cuộc sống. Các em muốn làm tốt thể loại văn này...
http://baihocmoi.blogspot.com/2013/12/nghi-luan-xa-hoi-ban-ve-con-nguoi-xa.html
Các em thân mến, thể loại nghị luận xã hội là một dạng văn mở, nó dẫn dắt nhiều vấn đề trong cuộc sống. Các em muốn làm tốt thể loại văn này phải cố gắng đọc nhiều sách, báo, đặc biệt là các báo chuyên viết về mảng xã hội. Lúc đó các em có tầm nhìn văn học tốt và kiến thức xã hội tốt. Điều đó không chỉ giúp cho việc lấy điểm cao trong văn học mà còn là nên tảng để các em có cái nhìn sâu sắc trong cuộc sống giúp ích cho tiến trình phát triển sau này. Tôi cũng thường xuyên đọc báo, lúc nào rảnh tôi đều kiếm cái gì đó để đọc.
Trong ấn phẩm tuổi trẻ cuối tuần của báo tuổi trẻ số ra ngày 29 tháng 12 năm 2013 có bài: Bàn về con người xã hội Việt Nam, Tôi sẽ trích lại dưới đây để các em tham khảo phong cách văn nghị luận xã hội của tác giả.
Cuối năm 2013 giới khoa học tiễn biệt một cây đại thụ trong ngành khoa học xã hội và nhân văn - giáo sư Phạm Đức Dương. Với nhiều công trình nghiên cứu lí thuyết và tích cực tiếp xúc dẫn dắt thế hệ trẻ, thầy Dương trăn trở nhiều về vấn đề con người, đặc biệt là con người Việt Nam
Đúng như cái chữ đã dùng, mỗi chúng ta trong cuộc đời mình luôn phấn đấu để thành nhân, cố gắng để làm người. Nhưng trong mỗi chúng ta luôn có phần con - bản năng thú vật - tồn tại mà từng phút từng giây trí tuệ và tư duy phải biết chế ngự.Chỉ cần một phút quên tu dưỡng là cả đám đông sẵn sàng lăn xả vào cướp hàng trăm triệu tiền bia của người tài xế tội nghiệp bị nạn. Chỉ cần một giây thiếu kiềm chế là người được giao nhiệm vụ giữ trật tự siết cổ nạn nhân đến đến bất tỉnh. Với sự phát triển của mạng điện tử, đặc biệt là tốc độ lan tỏa nhanh chóng của facebook trong năm qua, một mạng xã hội mới nhanh chóng được thiết lập trong cộng đồng Việt, xuyên vùng miền, vượt qua biên giới quốc gia, liên kết mọi thế hệ và người Việt khác giới và chính kiến cũng như quan điểm sống. Nhờ có mạng lưới đó mà mỗi chúng ta có cảm nhận rõ nét hơn về xã hội Việt Nam, như một cơ thể sống có nhiều thành phần.
Khi bắt đầu xây dựng ngành xã hội học, nhiều trường phái thích sử dụng hệ thống khái niệm của ngành sinh học để mô tả xã hội con người như thể hữu cơ đang sinh tồn, và thông qua đấu tranh chọn lọc giữa các mặt mâu thuẫn mà tiến hóa, tức phát triển. Karl Marx cũng từng nói rằng lao động làm ra con người, đưa loài động vật bậc cao trở thành loài người với bề dày lịch sử cơ cấu tổ chức, đạo đức và thẩm mỹ. Thời nay, tác giả của quyển sách best seller David Brooks cũng có cái nhìn tương tự, rằng con người là loại động vật có nhu cầu liên kết xã hội - social animal. Sử dụng góc nhìn này để phân tích xã hội Việt Nam thông qua những bức ảnh chụp được chia sẻ và trạng thái(status) trên trang những người sử dụng mạng xã hội ta có thể thấy rõ các mặt đối lập trong xã hội đã đấu tranh với nhau như thế nào trong năm qua. Có những điều khiến ngươi ta sửng sống, như hàng dài người kiên nhẫn chờ đến giờ vào nhà đại tướng Võ Nguyên Giáp để thắp nhang cúi lạy. Giống như tướng Trần Hưng Đạo từng hiển thánh, tín ngưỡng dân gian Việt Nam đã phong thánh cho cụ Giáp và người dân đổ về để cầu một điều gì đó cho bản thân và cho xã hội. Giáo sư Trần Đức Dương đã giải thích rõ đó là cách để người ta gửi gắm lòng tin mà nói theo góc nhìn của sinh học xã hội thì đó là cách để cơ thể con người xã hội bày tỏ khát vọng cuộc sống, thể hiện quyết tâm chiến thắng bệnh tật để lột xác. Đó có lẽ chính là biểu hiện rõ nhất của con người xã hội Việt Nam trong năm 2013.
Gióng như cơ thể con người, khi vết thương đến giai đoạn kịch tính thì dù não bộ ở trung ương vì sợ đau đớn mà không dám đụng chạm cứ cố gắng che giấu, nhưng bản năng sinh tồn vẫn khiến tay và chân phải gãi trong lúc ngủ, làm chỗ lở loét toác miệng ra, trút hết mủ dơ ra ngoài, chờ được làm sạch và khép miệng. Cũng như các tế bào còn lành lặn, nhưng con người còn lương tri trong xã hội tự lên tiếng phản kháng, treo biểu ngữ xin lỗi và tích cực hơn là có hành động can thiệp để lên án cái xấu, hay lập đội hiệp sĩ đi bắt cướp. Nếu sức đề kháng của cơ thể còn mạnh, niềm khao khát sự sống còn mạnh, thì cơ thể sẽ mau chóng lành lặn trở lại. Nếu sự phản kháng của những con người có lương tri đủ mạnh và không bị kẻ xấu dập tắt nhanh chóng thì xã hội sỡ có hi vọng sớm được quay trở lại cuộc sống lành mạnh.
Giống như bạch cầu di chuyển trong máu tập trung về ổ dịch để kháng cự, những tiếng nói lương tri được mạng xã hội chuyển tải từ nơi này đến nơi khác trong con người xã hội Việt Nam. Những tiếng nói đó có lúc còn được những nhà báo có lương tri giúp khuếch đại trên các cơ quan truyền thông, góp phần diệt trừ những ổ bệnh cục bộ và răn đe những người đang có ý định làm điều xấu. Và năm 2013 còn ghi nhận sự xuất hiện của Viện hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, đơi vị chịu trách nhiệm chính về những căn bệnh của xã hội Việt Nam. Với trên 600 chuyên gia từ bậc tiến sĩ trở lên ở 31 cơ quan nghiên cứu trực thuộc họ sẽ là những người đưa ra phác đồ điều trị từ ở mức địa phương cục bộ đến tầm trung ương cả nước.
Cái cần nhất là não bộ ở trung ương hiểu rằng cần phải điều trị và quyết tâm chữa bệnh.
Trên đây là bài của tác giả Lê Thanh Hải, tôi đã chỉnh sửa một số phần cho phù hợp với tầm nhìn trong giới hạn văn chương, các em có thể tìm đọc báo tuổi trẻ cuối tuần số ra ngày 29 tháng 12 năm 2013 để đọc cụ thể.
- Khi làm bài văn nghị luận xã hội, các em cần tránh nêu quá nhiều, quá chi tiết các mặt xấu - tiêu cực, mà các em phải khái quát ngắn gọn cụ thể từng cái, như vậy để không tạo tâm lí tiêu cực cho người đọc trong khi vẫn hiểu được vấn đề.
- Cần đưa vào bài văn các hiện tượng liên quan đang diễn ra hoặc diễn ra trước đó, đó là bằng chứng thực tế, bằng chứng khoa học giúp bài văn trở thành một bài văn nghị luận xã hội thực thụ. Như ở trên, tác giả đã đưa ra vấn đề xảy ra trong cuộc sống, được dư luận xã hội quan tâm hay những bằng chứng, những nhân vật cụ thể.
- Các em có thể mạnh dạn đặt tiêu đề cho từng đoạn về phân ra nội dung.
Để tìm hiểu thêm cách làm bài văn nghị luận xã hội tốt, các em cần đọc chuyên đề trong mục văn học của Baihocmoi.Com
Chúc các em học giỏi!
Trong ấn phẩm tuổi trẻ cuối tuần của báo tuổi trẻ số ra ngày 29 tháng 12 năm 2013 có bài: Bàn về con người xã hội Việt Nam, Tôi sẽ trích lại dưới đây để các em tham khảo phong cách văn nghị luận xã hội của tác giả.
Một cơ thể
Đúng như cái chữ đã dùng, mỗi chúng ta trong cuộc đời mình luôn phấn đấu để thành nhân, cố gắng để làm người. Nhưng trong mỗi chúng ta luôn có phần con - bản năng thú vật - tồn tại mà từng phút từng giây trí tuệ và tư duy phải biết chế ngự.Chỉ cần một phút quên tu dưỡng là cả đám đông sẵn sàng lăn xả vào cướp hàng trăm triệu tiền bia của người tài xế tội nghiệp bị nạn. Chỉ cần một giây thiếu kiềm chế là người được giao nhiệm vụ giữ trật tự siết cổ nạn nhân đến đến bất tỉnh. Với sự phát triển của mạng điện tử, đặc biệt là tốc độ lan tỏa nhanh chóng của facebook trong năm qua, một mạng xã hội mới nhanh chóng được thiết lập trong cộng đồng Việt, xuyên vùng miền, vượt qua biên giới quốc gia, liên kết mọi thế hệ và người Việt khác giới và chính kiến cũng như quan điểm sống. Nhờ có mạng lưới đó mà mỗi chúng ta có cảm nhận rõ nét hơn về xã hội Việt Nam, như một cơ thể sống có nhiều thành phần.
Khi bắt đầu xây dựng ngành xã hội học, nhiều trường phái thích sử dụng hệ thống khái niệm của ngành sinh học để mô tả xã hội con người như thể hữu cơ đang sinh tồn, và thông qua đấu tranh chọn lọc giữa các mặt mâu thuẫn mà tiến hóa, tức phát triển. Karl Marx cũng từng nói rằng lao động làm ra con người, đưa loài động vật bậc cao trở thành loài người với bề dày lịch sử cơ cấu tổ chức, đạo đức và thẩm mỹ. Thời nay, tác giả của quyển sách best seller David Brooks cũng có cái nhìn tương tự, rằng con người là loại động vật có nhu cầu liên kết xã hội - social animal. Sử dụng góc nhìn này để phân tích xã hội Việt Nam thông qua những bức ảnh chụp được chia sẻ và trạng thái(status) trên trang những người sử dụng mạng xã hội ta có thể thấy rõ các mặt đối lập trong xã hội đã đấu tranh với nhau như thế nào trong năm qua. Có những điều khiến ngươi ta sửng sống, như hàng dài người kiên nhẫn chờ đến giờ vào nhà đại tướng Võ Nguyên Giáp để thắp nhang cúi lạy. Giống như tướng Trần Hưng Đạo từng hiển thánh, tín ngưỡng dân gian Việt Nam đã phong thánh cho cụ Giáp và người dân đổ về để cầu một điều gì đó cho bản thân và cho xã hội. Giáo sư Trần Đức Dương đã giải thích rõ đó là cách để người ta gửi gắm lòng tin mà nói theo góc nhìn của sinh học xã hội thì đó là cách để cơ thể con người xã hội bày tỏ khát vọng cuộc sống, thể hiện quyết tâm chiến thắng bệnh tật để lột xác. Đó có lẽ chính là biểu hiện rõ nhất của con người xã hội Việt Nam trong năm 2013.
Chữa thương
Gióng như cơ thể con người, khi vết thương đến giai đoạn kịch tính thì dù não bộ ở trung ương vì sợ đau đớn mà không dám đụng chạm cứ cố gắng che giấu, nhưng bản năng sinh tồn vẫn khiến tay và chân phải gãi trong lúc ngủ, làm chỗ lở loét toác miệng ra, trút hết mủ dơ ra ngoài, chờ được làm sạch và khép miệng. Cũng như các tế bào còn lành lặn, nhưng con người còn lương tri trong xã hội tự lên tiếng phản kháng, treo biểu ngữ xin lỗi và tích cực hơn là có hành động can thiệp để lên án cái xấu, hay lập đội hiệp sĩ đi bắt cướp. Nếu sức đề kháng của cơ thể còn mạnh, niềm khao khát sự sống còn mạnh, thì cơ thể sẽ mau chóng lành lặn trở lại. Nếu sự phản kháng của những con người có lương tri đủ mạnh và không bị kẻ xấu dập tắt nhanh chóng thì xã hội sỡ có hi vọng sớm được quay trở lại cuộc sống lành mạnh.
Giống như bạch cầu di chuyển trong máu tập trung về ổ dịch để kháng cự, những tiếng nói lương tri được mạng xã hội chuyển tải từ nơi này đến nơi khác trong con người xã hội Việt Nam. Những tiếng nói đó có lúc còn được những nhà báo có lương tri giúp khuếch đại trên các cơ quan truyền thông, góp phần diệt trừ những ổ bệnh cục bộ và răn đe những người đang có ý định làm điều xấu. Và năm 2013 còn ghi nhận sự xuất hiện của Viện hàn lâm khoa học xã hội Việt Nam, đơi vị chịu trách nhiệm chính về những căn bệnh của xã hội Việt Nam. Với trên 600 chuyên gia từ bậc tiến sĩ trở lên ở 31 cơ quan nghiên cứu trực thuộc họ sẽ là những người đưa ra phác đồ điều trị từ ở mức địa phương cục bộ đến tầm trung ương cả nước.
Cái cần nhất là não bộ ở trung ương hiểu rằng cần phải điều trị và quyết tâm chữa bệnh.
Lê Thanh Hải - Báo tuổi trẻ cuối tuần
Trên đây là bài của tác giả Lê Thanh Hải, tôi đã chỉnh sửa một số phần cho phù hợp với tầm nhìn trong giới hạn văn chương, các em có thể tìm đọc báo tuổi trẻ cuối tuần số ra ngày 29 tháng 12 năm 2013 để đọc cụ thể.
Cách làm bài văn nghị luận xã hội
Nói ra thì nhiều lắm, có cả chuyên đề nói về cách làm bài văn nghị luận xã hội, tuy nhiên tôi hướng dẫn các em trong phạm vi nhỏ, khi đã đọc xong bài viết trên.- Khi làm bài văn nghị luận xã hội, các em cần tránh nêu quá nhiều, quá chi tiết các mặt xấu - tiêu cực, mà các em phải khái quát ngắn gọn cụ thể từng cái, như vậy để không tạo tâm lí tiêu cực cho người đọc trong khi vẫn hiểu được vấn đề.
- Cần đưa vào bài văn các hiện tượng liên quan đang diễn ra hoặc diễn ra trước đó, đó là bằng chứng thực tế, bằng chứng khoa học giúp bài văn trở thành một bài văn nghị luận xã hội thực thụ. Như ở trên, tác giả đã đưa ra vấn đề xảy ra trong cuộc sống, được dư luận xã hội quan tâm hay những bằng chứng, những nhân vật cụ thể.
- Các em có thể mạnh dạn đặt tiêu đề cho từng đoạn về phân ra nội dung.
Để tìm hiểu thêm cách làm bài văn nghị luận xã hội tốt, các em cần đọc chuyên đề trong mục văn học của Baihocmoi.Com
Chúc các em học giỏi!
