Sinh học 11 [CB] bài 44 Sinh sản vô tính ở động vật

Giống như thực vật, động vật có hai hình thức sinh sản: sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính.

I. Sinh sản vô tính là gì ?

Sinh sản vô tính là kiểu sinh sản mà một cá thể sinh ra một hoặc nhiều cá thể mới giống hệt mình, không có sự kết hợp giữa tinh trùng và tế bào trứng.

II. Các hình thức sinh sản vô tính ở động vật

1. Phân đôi

Có ở động vật đơn bào và giun dẹp.

2. Nảy chồi

Có ở bọt biến và ruột khoang.

3. Phân mảnh

Có ở bọt biển và giun dẹp.

4. Trinh sinh

Trinh sinh là hình thức sinh sản, trong đó tế bào trứng không thụ tinh phát triển thành cá thể mới có bộ nhiễm sắc thể đơn bội (n).
Thường gặp ở động vật chân đốt như ong, kiến, rệp và một loài cá, lưỡng cư, bò sát.
♫► Cho biết những điểm giống nhau và khác nhau giữa các hình thức sinh sản phân đôi, nảy chồi, phân mảnh, trinh sinh.
- Điểm giống nhau:
+ Từ một cá thể sinh ra một hoặc nhiều cá thể mới có bộ nhiễm sắc thể giống cá thể mẹ, không có sự kết hợp giữa tinh trùng và trứng.
+ Các hình thức sinh sản vô tính đều dừa trên nguyên phân để tạo ra thế hệ mới.
- Điểm khác nhau:
+ Phân đôi: dựa trên phân chia đơn giản chất tế bào và nhân (tạo ra các eo thắt để chia đều nhân và chất tế bào )
+ Trinh sinh: dựa trên phân chia tế bào trứng (không thụ tinh) theo kiểu nguyên phân nhiều lần tạo nên cá thể mới có bộ nhiễm sắc thể đơn bội.
+ Mọc chồi: dựa trên phân bào nguyên nhiễm nhiều lần để tạo thành một chồi con. Sau đó, chồi con tách khỏi mẹ tọa thành cá thể mới.
+ Phân mảnh: dựa trên mảnh vụn vỡ của cơ thể, qua phân bào nguyên nhiễm tạo ra cơ thể mới.
► Tại sao các cá thể con trong sinh sản vô tính giống hệt cá thể mẹ?
Cá thể con nhận được bộ gen giống hệt cá thể mẹ vì vậy cá thể con giống hệt cá thể mẹ.
► Dưới đây là các ưu điểm và hạn chế của sinh sản vô tính và sinh sản hữu tính. Hãy chọn và ghi lại các ưu điểm và hạn chế của sinh sản vô tính vào mẫu dưới đây: - Ưu điểm của sinh sản vô tính:
+ Cá thể sống độc lập, đơn lẻ vẫn có thể tạo ra con cháu, vì vậy có lợi trong trường hợp mật độ quần thể thấp.
+ Tạo ra các cá thể mới giống hệt nhau và giống cá thể mẹ về mặt di truyền.
+ Tạo ra số lượng lớn con cháu giống nhau trong một thời gian ngắn.
+ Tạo ra các cá thể thích nghi tốt với môi trường sống ổn định, ít biến động, nhờ vậy quần thể phát triển nhanh.
- Hạn chế của sinh sản vô tính:
Tạo ra các thể hệ con cháu giống nhau về mặt di truyền. Vì vậy, khi điều kiện sống thay đổi có thể dẫn đến chết hàng loạt cá thể, thậm chí dẫn đến toàn bộ cá thể bị tiêu diệt.

Trả lời câu hỏi và bài tập

1. So sánh sinh sản vô tính ở thực vật và động vật
Gợi ý trả lời
- Giống nhau:
+ Đều không có sự kết hợp giữa giao tử đực và giao tử cái.
+ Đều dựa vào nguyên phân để tạo ra cá thể mới.
- Khác nhau:
Hình thức sinh sản vô tính ở thực vận là sinh sản bằng bào tử, sinh sản sinh dưỡng còn hình thức sinh sản ở động vật là phân đôi, nảy chồi, phân mảnh, trinh sinh.
2. Khi điều kiện sống thay đổi đột ngột có thể dẫn đến hàng loạt cá thể sinh sản vô tính bị chết, vì sao?
Gợi ý trả lời
Do các cá thể giống hệt nhau về kiểu gen, nên khản năng chịu đựng sự biến đổi của môi trường dẫn nhau.
3. Phân biệt sinh sản vô tình và tái sinh các bộ phận cơ thể.
Gợi ý trả lời
Sinh sản là quá tình tọa ra cá thể mới giúp duy trì giống nòi. Sin sản vô tính tạo ra các cá thể mới mà không cần thụ tinh, còn tái sinh chỉ tạo lại cơ quan, bộ phận bị mất mà không tạo ra cá thể mới.